Παρασκευή 10 Ιουλίου 2009

(International Baccalaureate)

Με αφορμή το θόρυβο που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα σχετικά με τη διαρροή θεμάτων του ΙΒ (International Baccalaureate) ακούστηκαν και δημοσιεύτηκαν πολλά σχετικά με το θεσμό (ΙΒ), που απέχουν αρκετά από την πραγματικότητα.

Το κυριότερο επιχείρημα που ακούστηκε είναι, ότι το ΙΒ είναι πρόγραμμα σπουδών για «πλούσιους» με ακριβά δίδακτρα. Αυτό είναι ακριβές για την Ελλάδα, όπου το (Κρατικό) Υπουργείο Παιδείας δεν έχει δημιουργήσει κανένα Ελληνικό δημόσιο σχολείο, διαπιστευμένο από το ΙΒ, που να διδάσκει το πρόγραμμα, όχι όμως και σε διεθνές επίπεδο.

Σε διεθνές επίπεδο το ΙΒ διδάσκεται σε 1549 δημόσια και σε 1167 ιδιωτικά διαπιστευμένα σχολεία, σε πάνω από 130 χώρες συνολικά. Σε πολλά κράτη, τα δημόσια σχολεία που παρέχουν ΙΒ είναι σαφώς περισσότερα από τα ιδιωτικά. Παραθέτω μερικά παραδείγματα, όχι μόνο από μεγάλα Αγγλόφωνα κράτη, όπου το πρόγραμμα είναι (ευνόητα λόγω γλώσσας) περισσότερο διαδεδομένο, αλλά και από Σκανδιναβικά κράτη, και από κράτη που δεν θα το περίμενε κανείς εύκολα, όπως το κράτος του Ισημερινού (Equador) στη Λατινική Αμερική. Τις πληροφορίες αυτές μπορεί να τις επιβεβαιώσει ο καθένας στο διαδίκτυο στη διεύθυνση http://www.ibo.org/, όπου υπάρχουν και τα πλήρη στοιχεία κάθε διαπιστευμένου σχολείου ΙΒ.

Κράτος
Δημόσια Σχολεία ΙΒ/Ιδιωτικά Σχολεία ΙΒ
Η.Π.Α. 991/88
Μ. Βρετανία 126/70
Καναδάς 229/54
Σουηδία 35/5
Φινλαδία 15/2
Νορβηγία 16/7
Equador (Latin America) 13/23
ΕΛΛΑΔΑ 0/13

Επιπρόσθετα, όρισμένα σχολεία που αναφέρονται στη λίστα ως «ιδιωτικά» είναι στη πραγματικότητα διεθνή σχολεία με οικοτροφείο, στα οποία οι μαθητές φοιτούν εσωτερικοί με κρατικές υποτροφίες (τα λεγόμενα «σχολεία του κόσμου» σε Ιταλία, Νορβηγία, Αγγλία και Αμερική). Σημείωση: Και η Ελλάδα στέλνει σε αυτά κάθε χρόνο ένα μικρό αριθμό Ελλήνων μαθητών (κάτω των 10) με κρατικές υποτροφίες-δεν γνωρίζω όμως τον τρόπο επιλογής των υποψηφίων.

Στην Μ. Βρετανία, αποφασίτηκε τα τελευταία χρόνια, από την Κυβέρνηση, η δημιουργία ενός (τουλάχιστον) δημοσίου σχολείου ΙΒ σε κάθε εκπαιδευτική περιφέρεια της χώρας (εφόσον δεν υπήρχε ήδη), με το σκεπτικό ότι οποιοσδήποτε μαθητής, ακόμα και αν κατοικεί σε μικρό χωριό, δεν πρέπει να βρίσκεται σε περισσότερο από 1 ώρα απόσταση από το πλησιέστερο δημόσιο ΙΒ σχολείο, ώστε να μπορεί να το παρακολουθήσει, αν επιθυμεί. Πολιτική σημείωση: Ο μεγαλύτερος υποστηρικτής του ΙΒ ως εκπαιδευτικού προγράμματος στην Μ. Βρετανία είναι ο τέως πρωθυπουργός Tony Blair. Επί των ημερών του και επί Εργατικής (Labour) Κυβέρνησης (και όχι Συντηρητικής), το ΙΒ προωθήθηκε σε αυτά τα επίπεδα στη Μ. Βρετανία.

Η φοίτηση σε δημόσιο ΙΒ σχολείο στη Μ. Βρετανία είναι δωρεάν, τόσο για Βρετανούς υπηκόους, όσο και για υπηκόους των κρατών/μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας).

Η δυσκολία για το δημόσιο ΙΒ στην Μ. Βρετανία δεν είναι τα δίδακτρα, αλλά τα κριτήρια επιλογής των υποψήφιων μαθητών. Ζητάνε ψηλούς βαθμούς στις εξετάσεις GCSE (παν-βρεταννικές εξετάσεις που περνάνε υποχρεωτικά όλοι οι 16χρονοι, στο τέλος της αντίστοιχης Α’ λυκείου). Αλλωστε πολλά από τα δημόσια ΙΒ σχολεία είναι ούτως ή άλλως grammar schools, δηλαδή δημόσια σχολεία υψηλού ακαδημαϊκού επιπέδου, στα οποία κανείς μπαίνει κατόπιν ειδικών εισαγωγικών εξετάσεων επιλογής.

Δέχονται όμως και μαθητές από άλλα Ευρωπαϊκά κράτη-και μάλιστα τους θεωρούν πολύ ευπρόσδεκτους, εφόσον όμως και πάλι έχουν «καλούς» βαθμούς από τη χώρα τους και γνώση Αγγλικών τουλάχιστον σε επίπεδο Lower και πάνω. Μπορεί Ελληνες γονείς να μη γνωρίζουν το γεγονός αυτό, παιδιά όμως από άλλα κράτη (π.χ. Ισπανία, Ολλανδία, Νορβηγία) έρχονται συχνά σε δημόσια αγγλικά ΙΒ σχολεία, τόσο για το ΙΒ αυτό καθ’εαυτό, όσο και για την ευκαιρία να φοιτήσουν σε αυθεντικό «βρεταννικό» περιβάλλον.

Εαν οι ξένοι μαθητές έρθουν στην Μ. Βρετανία χωρίς τους γονείς τους και δεν διαμένουν με συγγενικό πρόσωπο (με έγκριση του κηδεμόνα), τότε το ίδιο το (δημόσιο) σχολείο τους κανονίζει διαμονή ως οικοτρόφους σε (ελεγχόμενες) αγγλικές οικογένειες (host families), επειδή ως ανήλικοι (16-17 ετών) δεν επιτρέπεται να μείνουν μόνοι τους σε εστίες ή να νοικιάσουν σπίτι. Οι γονείς του μαθητή επιβαρύνονται φυσικά με το κόστος αυτό, το οποίο συνήθως κυμαίνεται μεταξύ £100-120 ανά εβδομάδα, με πλήρη διατροφή. Αν θεωρήσουμε ότι το ακαδημαικό έτος έχει περί τις 40 εβδομάδες (εκτός θερινών διακοπών, Χριστουγέννων και Πάσχα), αυτό σημαίνει ένα κόστος της τάξεως των £4000-5000 ετησίως. Αν στο κόστος αυτό προσθέσουμε και αεροπορικά εισιτήρια της τάξεως των £150 με ακριβή εταιρεία, (πιθανά φθηνότερα με Easyjet) για μετάβαση στην Ελλάδα τρεις φορές το χρόνο (καλοκαίρι, Χριστούγεννα, Πάσχα), το συνολικό κόστος για τον Ελληνα γονιό φθάνει τις £4500-5500 τον χρόνο για τη φοίτηση του παιδιού του σε Αγγλικό ΙΒ σχολείο. Δεν επιμετρώ το κόστος διασκέδασης-ρούχων-χαρτζηλικιού, επειδή (είτε στην Ελλάδα, είτε στην Αγγλία), αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από τον τρόπο ζωής του καθενός, και κυμαίνεται στα ίδια περίπου επίπεδα (πιθανά σχετικά φθηνότερα στην Αγγλία, λόγω υποτίμησης της λίρας). Κανονικά, μάλιστα, θα έπρεπε να αφαιρέσω και κάτι από τα έξοδα διαμονής (σε συγκριτικό επίπεδο), γιατί ακόμα και στην Ελλάδα αν φοιτά το παιδί, σε οποιοδήποτε σχολείο, είναι ευνόητο ότι δαπάνες για φαγητό θα υπάρχουν-δεν μπορεί κανείς να τραφεί με «αέρα» για 2 χρόνια!
διατροφή. Αν θεωρήσουμε ότι το ακαδημαικό έτος έχει περί τις 40 εβδομάδες (εκτός θερινών διακοπών, Χριστουγέννων και Πάσχα), αυτό σημαίνει ένα κόστος της τάξεως των £4000-5000 ετησίως. Αν στο κόστος αυτό προσθέσουμε και αεροπορικά εισιτήρια της τάξεως των £150 με ακριβή εταιρεία, (πιθανά φθηνότερα με Easyjet) για μετάβαση στην Ελλάδα τρεις φορές το χρόνο (καλοκαίρι, Χριστούγεννα, Πάσχα), το συνολικό κόστος για τον Ελληνα γονιό φθάνει τις £4500-5500 τον χρόνο για τη φοίτηση του παιδιού του σε Αγγλικό ΙΒ σχολείο. Δεν επιμετρώ το κόστος διασκέδασης-ρούχων-χαρτζηλικιού, επειδή (είτε στην Ελλάδα, είτε στην Αγγλία), αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από τον τρόπο ζωής του καθενός, και κυμαίνεται στα ίδια περίπου επίπεδα (πιθανά σχετικά φθηνότερα στην Αγγλία, λόγω υποτίμησης της λίρας). Κανονικά, μάλιστα, θα έπρεπε να αφαιρέσω και κάτι από τα έξοδα διαμονής (σε συγκριτικό επίπεδο), γιατί ακόμα και στην Ελλάδα αν φοιτά το παιδί, σε οποιοδήποτε σχολείο, είναι ευνόητο ότι δαπάνες για φαγητό θα υπάρχουν-δεν μπορεί κανείς να τραφεί με «αέρα» για 2 χρόνια!

Οπως αποδεικνύεται, το ετήσιο κόστος φοίτησης σε αγγλικό δημόσιο ΙΒ σχολείο, για Ελληνα μαθητή, χωρίς οι γονείς να διαμένουν στην Αγγλία, είναι περίπου το μισό από τα δίδακτρα που χρεώνουν τα ακριβά ΙΒ σχολεία στην Ελλάδα (της τάξεως των €10000-15000)!

Επίσης, γενικά στα δημόσια σχολεία της Αγγλίας (ΙΒ και μή), τα «ιδιαίτερα» και τα «φροντιστήρια» είναι ανύπαρκτα. Κανείς δεν κάνει «φροντιστήριο» (τουλάχιστον προσωπικά δεν έχω ακούσει καμμία περίπτωση) και, πραγματικά, δεν χρειάζεται. «Φροντιστήριο», με μορφή επιπρόσθετης διδασκαλίας/επίλυσης αποριών/υποστήριξης παρέχεται (χωρίς επιβάρυνση) από του ίδιους τους καθηγητές των σχολείων, στο χώρο του σχολείου, οι οποίοι (στη συντριπτική τους πλειοψηφία) έχουν πολύ διαφορετική νοοτροπία από τη (συντριπτική) πλειοψηφία των ελλήνων καθηγητών (δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων)-τυχόν εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Οι καθηγητές των σχολείων στη Μ. Βρετανία συνήθως έχουν μεγαλύτερη αγωνία από τους μαθητές για καλά αποτελέσματα στις (εξωτερικές παν-βρεταννικές GCSE, A-levels ή ΙΒ) εξετάσεις, γιατί τυχόν αποτυχίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στους «πίνακες» (league tables) του σχολείου (που δημοσιεύονται κάθε χρόνο στο διαδίκτυο ανοικτοί σε όλους). Εχουν επίσης επιπτώσεις στις εκθέσεις του ανεξάρτητου οργανισμού που επιθεωρεί περιοδικά όλα τα δημόσια σχολεία κάθε βαθμίδας (OFSTED) και δημοσιεύει όλες τις εκθέσεις στο διαδίκτυο- με ανοικτή πρόσβαση σε όλους-και, σε τελευταία ανάλυση, στην ίδια τη δουλειά τους, γιατί ο κάθε διευθυντής σχολείου και το σώμα των governors του σχολείου μπορούν να απολύσουν καθηγητές που δεν αποδίδουν.

Οι πληροφορίες αυτές αφορούν αποκλειστικά στα δημόσια σχολεία (ΙΒ και μη) της Αγγλίας, για τα οποία είμαι σε θέση να έχω προσωπική γνώση και άποψη. Δεν αναφέρoμαι καθόλου στα ιδιωτικά σχολεία (απανταχού του κόσμου), για τα οποία, ο κλασσικός (σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης) συνδυασμός «γονείς + χρήμα + σχολείο/επιχείρηση» δημιουργεί, εύλογα, τελείως διαφορετικές δυναμικές ισορροπίες (πιθανά και ... «παρενέργειες», όπως η πρόσφατη ιστορία των Ελληνικών ΙΒ σχολείων). Για να είμαστε δίκαιοι, όμως, δεν έχω ακούσει, μέχρι στιγμής, καμμία παρόμοια ιστορία για ιδιωτικά Αγγλικά ΙΒ σχολεία. Απ’ ό,τι φαίνεται, στον τομέα των ...«παρενεργειών» διεκδικούμε, ως Ελλάδα, με αξιώσεις το παγκόσμιο πρωτάθλημα!

Εν κατακλείδι: Το ΙΒ στην Αγγλία είναι ένα σύστημα που παρέχεται από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, απευθυνόμενο κυρίως σε μαθητές με ακαδημαϊκές ικανότητες (θεωρείται δυσκολότερο από τα αγγλικά Α-levels). Μαθητές από την ΕΕ γίνονται επίσης δεκτοί χωρίς δίδακτρα.

Οπως ορθώς αναφέρθηκε στον Ελληνικό Τύπο, καλές επιδόσεις στο ΙΒ, πράγματι είναι δυνατό να ανοίξουν τις πόρτες μεγάλων Πανεπιστημίων (αυτών που κατά κοινή ομολογία και σύμφωνα με όλους τους διεθνείς πίνακες κατάταξης, περιλαμβάνονται στην πρώτη δεκάδα παγκοσμίως) και «δύσκολων» (από άποψη ζήτησης/κριτηρίων εισαγωγής) επιστημών, όπως ιατρική και νομική. Γενικά δεν είναι ένα πρόγραμμα φτιαγμένο ή απευθυνόμενο στους «πλούσιους γονείς»- οι Ελληνικές «ιδιαιτερότητες» το κάνουν να φαίνεται έτσι στον Ελληνικό Τύπο, επειδή το Ελληνικό κράτος δεν παρέχει το ΙΒ (ως ώφειλε και όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη) μέσω της δημόσιας εκπαίδευσης. Το ΙΒ φτιάχτηκε αρχικά στο τέλος της δεκαετίας του 60, για παιδιά διπλωματών/ δημοσιογράφων/ ανταποκριτών/ στρατιωτικών και σχετικών επαγγελμάτων, όπου συχνές μεταθέσεις και αλλαγές τόπου διαμονής, δημιούργησαν την ανάγκη ενός ενιαίου, κοινά αποδεκτού προγράμματος εκπαίδευσης. Η ακαδημαϊκή του αξία αναγνωρίστηκε από (πρακτικά) όλα τα μεγάλα Πανεπιστήμια και το πρόγραμμα «ξαπλώθηκε» σε πολύ ευρύτερες ομάδες (πληθυσμιακά, κοινωνικά και γεωγραφικά).

Οσο για διάφορες απόψεις που ακούστηκαν αυτές τις μέρες, όπως π.χ. να «κλείσει η Κυβέρνηση όλα τα ΙΒ σχολεία στην Ελλάδα» (συνδικαλιστικός εκπρόσωπος της ΟΛΜΕ), είναι καλύτερα να μην τις σχολιάσει κανείς σοβαρά. Λέτε ένας υποψήφιος που έγινε δεκτός π.χ. στο Cambridge, την Οξφόρδη, το LSE, το Imperial ή το Harvard μέσω ΙΒ, να χάσει τον ύπνο του, επειδή το Πανεπιστήμιο Αθηνών ή το Ε.Μ.Πολυτεχνείο δεν τον θέλουν; Παρεπιπτόντως, δε, τα δύο συγκεκριμένα, που θεωρούνται «τα καλύτερα» στην Ελλάδα, με τις υψηλότερες βάσεις εισαγωγής, πόρω απέχουν της πρώτης 100άδας των Πανεπιστημίων διεθνώς, με οποιαδήποτε κριτήρια. Ή μήπως το κλείσιμο των ΙΒ σχολείων στην Ελλάδα θα βοηθήσει στην καλύτερη συγκριτική κατάταξη των Ελληνικών Πανεπιστημίων σε διεθνές επίπεδο;

Οσο για τη συγκριτική «δυσκολία» των Ελληνικών Πανελλαδικών εξετάσεων σε σχέση με τα ΙΒ, φυσικά και δεν υπάρχει αμφιβολία. Είναι αναμφισβήτητα πολύ πιο δύσκολο να πιάσεις 19000 μόρια εξεταζόμενος στην αποστήθιση του τηλεφωνικού καταλόγου στην Ελληνική γλώσσα, απ’ο, τι να συντάξεις ένα καλό κριτικό δοκίμιο στην Αγγλική γλώσσα (απαραίτητο για το ΙΒ). Το θέμα δεν είναι πόσο «δύσκολο», αλλά πόσο «χρήσιμο» μπορεί κάτι να είναι για τη συνολική μελλοντική ακαδημαϊκή πορεία του υποψήφιου φοιτητή.

Μήπως είναι καιρός να ξυπνήσουμε από το βαθύ σωβινιστικό μας ύπνο και να κατανοήσουμε ότι, τόσο η αγορά εργασίας, όσο και η εκπάιδευση που οδηγεί σε αυτή, διεθνοποιούνται με ταχύτατους ρυθμούς και εμείς (ως Ελλάδα) κάνουμε ό,τι μπορούμε για να κρατήσουμε τα παιδιά μας (την επόμενη γενιά) απ’έξω;

Υστερα από έξι χρόνια "εμπειρικής παρακολούθησης" των τεκταινομένων στην Αγγλία, με δύο παιδιά που πέρασαν (Α-levels, GCSE) ή περνούν (δημόσιο ΙΒ από το Σεπτέμβριο) από τη δευτεροβάθμια δημόσια αγγλική εκπαίδευση, με ένα άλλο μεγαλύτερο παιδί που πέρασε (επιτυχώς) όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης στην Ελλάδα (συμπεριλαμβανομένων των «ιδιωτικών», φροντιστηρίων, εισαγωγικών, και ΑΕΙ) ως μέτρο σύγκρισης των δύο συστημάτων, θεώρησα σκόπιμο να γράψω αυτό το σημείωμα, που ενδέχεται να φανεί χρήσιμο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: