ΝΕΑ ΕΝΩΣΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ

Στίς 18 ΜΑΙΟΥ 2005 γράφτηκε το παρακάτω κείμενο. Ηταν τότε επερχόμενες οι εκλογές του Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων(ΣΑΔΑΣ - ΠΕΑ) και η επιθυμία να ξεκινήσει κάτι καινούριο έντονη. Ιδρύθηκε λοιπόν μιά νέα παράταξη .Σκοπός μας η ενισχυμένη παρουσία των αρχιτεκτόνων στο δημόσιο βίο, τον πολιτισμό και την πολιτική.

Η κυβέρνηση ήταν τότε "φρέσκια". Πολλοί έτρεφαν ελπίδες γιά κάποια σοβαρά ανοίγματα πρός το χώρο των αρχιτεκτόνων και των δημιουργών γενικότερα, που παγκοσμίως είναι οι καταλύτες και οι -Money makers- των ανεπτυγμένων χωρών. Ουδείς πίστευε ότι τόσο απροκάλυπτα και τόσο σύντομα θα συντελείτο η στροφή πρός την επανάληψη όλων των αρτηριοσκληρωτικών καταστάσεων που υπαγόρευσαν οι κουρασμένοι από την μακρά διακυβέρνηση "σοσιαλιστές".



Μέ τη ΝΕΑ Ενωση Αρχιτεκτόνων εξελέγη η πρόεδρος Βίκυ Ευταξά των αρχιτεκτόνων στη Θεσσαλονίκη, καθώς επίσης και ο Κωστής Μπελιμπασάκης, στο Διοικητικό συμβούλιο του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ . Οι συνάδελφοι στη Βόρεια Ελλάδα βιώνουν την έξαρση της πολυπολιτισμικής συμπρωτεύουσας και ξεπερνούν πιό εύκολα το δύσκαμπτο "παλαιοελλαδίτικο μοντέλο" της αυταρέσκειας και του απομονωτισμού της πρωτεύουσας.

Εδώ στην Αθήνα επιστρατεύτηκαν τότε οι δυνάμεις της "διατήρησης", προκειμένου να δοθεί παράταση στο "Status quo". Η παράταση τελικά δόθηκε και ο σύλλογος αρχιτεκτόνων παρεμεινε θεατής των εξελίξεων γιά αλλα τρία χρόνια.

ΙΔΡΥΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 18-5-2005


"Συγκροτούμε τη ΝΕΑ ΕΝΩΣΗ Ελλήνων ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ με στόχο να διεκδικήσουμε το δικαίωμα στην αποτελεσματική και αξιοπρεπή άσκηση του επαγγέλματος του Αρχιτέκτονα με όποιο τρόπο και από όποια θέση ασκείται. Οι αρχιτέκτονες μετά από σπουδές που διακρίνονται από αγάπη γιά την τεχνη και την επιστήμη αντιμετωπίζουν τη βαρβαρότητα μιάς καθημερινότητας που με πάθος έχουν ονειρευτεί να σχεδιάσουν για να βελτιώσουν.

Μετά από μακροχρόνια ανεξέλικτη πορεία συλλόγων και επιμελητηρίων αποτελεί κοινή πεποίθηση πως τα πραγματα πρέπει ν’ αλλάξουν. Η καταγγελία και η διαμαρτυρία δεν μπορεί να είναι το άλλοθι μιάς -βολικής γιά το πολιτικό σύστημα- δυσκινησίας. Δεν είναι σωστό οι Ελληνες να διακρίνονται σ΄όλο τον κόσμο γιά τον πλούτο των ιδεών, την ικανότητα στην επιχειρηματικότητα και την επιστημονική επάρκεια ενώ εντός των τειχών να κυριαρχεί μιά μίζερη αλληλοεξοντωση.

Κάποιοι πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη να διατυπώσουν δημιουργικές προτάσεις και οι αρχιτέκτονες να τις σχεδιάσουν και να τις πραγματοποιήσουν. Οι σύλλογοι των τεχνικών είναι ευέλικτοι χώροι που πρέπει από «σφραγίδες» να μετατραπούν σε δημιουργικές ενώσεις με ρόλο στην εικόνα του τόπου, στη δημόσια εικόνα του κράτους, στο τουριστικό γίγνεσθαι,στην προστασία και προβολή των μνημείων, στην προστασία του τοπίου και του περιβάλλοντος και τέλος στην σχεδιαση οργάνωση και επιβολή μιάς βελτιωμένης καθημερινότητας. Αντιδικούμε με τις αναποτελεσματικές ισοροπίες και προωθούμε τους αποδοτικούς διαύλους μιάς νέας «ευρωπαικής» πραγματικότητας που έχουμε αποδεχθεί.

Τέλος

Οι έλληνες αρχιτέκτονες πρέπει να ‘εχουν μέλλον και εκτός των συνόρων. Σε συνεργασία με τους άλλους έλληνες τεχνικούς πρεπει να αναπτύξουν τον δυναμισμό τους στα νέα ευρωπαικά δεδομένα μετέχοντας σε πλήθος ευκαιριών που τα νέα ευρωπαικά μεγέθη υπαγορεύουν.

Αποφασίσαμε να συγκροτήσουμε νέο και ευρύ ψηφοδέλτιο, ανοιχτό σε όσους συναδέλφους μοιράζονται τα ίδια οράματα μαζί μας."

ΝΕΑ ΕΝΩΣΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ

Γιά τον ρόλο των Αρχιτεκτόνων
στον πολιτισμό και την πολιτική


Γιά να χτιζουμε εμείς την εικόνα του τοπου μας.




«Πως θα μπορέσουμε να απαλλαγούμε από τον εναγκαλισμό που μας παρεχουν με το αζημίωτο τα παλαιοκομματικά κοράκια και οι καιροσκόποι νεκροθαφτες;

Καθώς είδατε δεν βγάζω τον εαυτό μου από την παραταξη. Ασκώ την κριτική από μέσα.» ......Μανος Χατζηδάκις 1999 Ο καθρέφτης και το Μαχαίρι Ικαρος σ.92

Η ναρκοθετημένη διαδρομή της οικοδομής

Για να κτιστεί μια νέα ιδιωτική οικοδομή σήμερα, ανεξαρτήτως μεγέθους και σημασίας πρέπει να περάσει από πολλές δοκιμασίες-ελέγχους. Άλλοι ελέγχουν τον ΓΟΚ, άλλοι ελέγχουν τις όψεις, άλλοι ελέγχουν τα αρχαία, άλλοι μήπως και το χωράφι είναι δασικό, άλλοι ελέγχουν τη χρήση, άλλοι ελέγχουν την επίπτωση στο περιβάλλον, άλλοι την διαμόρφωση κόμβου εισόδου και άλλοι την πυρασφάλεια. Όλα αυτά εν γένει χωρίς ιδιαίτερη ουσία και αξία. Κάθε νόμος και μια νάρκη. Η «ναρκοθετημένη» διαδρομή της οικοδομής από την άδεια μέχρι την λειτουργία, είχε στο πρόσφατο παρελθόν αυτοτελή πολιτική αξία. Όσοι ευνοούντο από το μακροχρόνιο σύστημα εξουσίας είχαν μια καλύτερη μεταχείριση. Όχι απαραίτητα στενά κομματική. Οι παλαιότεροι υπάλληλοι είχαν αναπτύξει μια λογική ελαστικότητα προς τον παραλογισμό της πολυνομίας. Οι υπόλοιποι ψήφισαν εμάς «τους άλλους» για να εκσυγχρονίσουμε και να απλοποιήσουμε τους κανόνες.

Η προηγούμενη διακυβέρνηση έδωσε απλόχερα στον Ελληνικό λαό 40% αύξηση του συντελεστή δόμησης μέσω των Ημιυπαιθρίων χώρων. Μακιαβελική σύλληψη. Έφτιαξε χιλιάδες παραβάτες κάτι σαν ‘Ολιβερ Τουίστ που αν έκλεβε μια φορά, τότε θα γινόταν μέλος της συμμορίας. Ήταν η απάντηση στην οίηση της πολιτικής –ΜΑΝΟΥ- μείωσης του συντελεστή. ‘Εκτοτε πολλοί νόμοι φτιάχτηκαν ώστε να μπορεί να τους καταπατά ο κάθε έλληνας και έτσι να αισθάνεται ξεχωριστός.

Επί υπουργίας Βασιλικής Παπανδρέου είχαμε εισηγηθεί ως ΔΣ στο σύλλογο Αρχιτεκτόνων την εκλογίκευση του συστήματος αδειοδότησης και την τακτοποίηση των εκκρεμοτήτων των παραβάσεων. Μαζί μας και πολλοί αξιοπρεπείς δημόσιοι ελεγκτές απ΄όλους τους κομματικούς χώρους. Ο τότε ΓΓ. του Υπουργείου συνέλαβε την αξία της εκλογίκευσης αλλά και τα πολιτικοοικονομικά οφέλη που θα προέκυπταν και με επιμέλεια προσπάθησε να την νομοθετήσει.

Η ευκαιρία χάθηκε. Τα κεκτημένα, το χαρτζιλίκι, ακόμα και οι εκβιαστικές αρπαχτές που παρακολουθούμε απαθείς να προβάλλονται από τηλεοράσεως έλαχε στους επόμενους να τα διαχειριστούν. Αντί όμως να καθαρίσουν τις νάρκες από το στρατόπεδο του κρατισμού, συνήψαν εξ όσων φαίνεται «χωριστή συνθήκη ειρήνης» με το …πρόσφατο παρελθόν.

Νυχθημερόν όλοι καταδικάζουν την γραφειοκρατία και τη διαφθορά. Όλοι συμφωνούν και χαμογελούν άλλοι πονηρά και άλλοι ηλιθίως, αλλά το αποτέλεσμα παραμένει μηδενικό και ακόμη χειρότερα, αναμενόμενα μηδενικό.

Τι είδος πολιτικής σοφίας είναι αυτή που υπαγορεύει την εξαίρεση της οικοδομής από τα ενδιαφέροντα ενός Ελληνικού Υπουργείου. Στην εισηγητική έκθεση του "επί θύραις" εδώ και τριετία(;) νομοσχεδίου, οι σύμβουλοι του υπουργού, και με την υπογραφή του και ο ίδιος, προτρέχουν, ότι κάθε απλοποίηση της διαδικασίας, παραπέμπει σε συνθήκες που ίσχυσαν επί δικτατορίας έτσι, ώστε να χαρακτηρίζεται «αντιδραστική» κάθε αντίθετη άποψη.


Επαναφέρω το ερώτημα ποιοι και πόσοι ελέγχουν ποιούς και πόσες φορές. Ανεξαρτήτως του ότι πρέπει ο κάθε Υπουργός να μην ανοίγει μέτωπα με το προσωπικό του υπουργείου του και τις ισχυρές παραγωγικές δυνάμεις του τόπου εμείς οι περιφερόμενοι από γραφείου εις γραφείο και υφιστάμενοι τον ανηλεή έλεγχο (ίνα μη τι άλλο είπω) των πάσης φύσεως αρμοδίων πρέπει κάποια στιγμή να γίνουμε σεβαστοί.


Επειδή αυτάρεσκα οι υπουργοί μας, επικαλούνται την ειδικότητα του Μηχανικού θα συνιστούσα να αποπειραθούν να εκδώσουν μια μικρομεσαία οικοδομική άδεια μεταμφιεσμένοι σε απλούς ανθρώπους (sans culottes). Πιστεύω στην καλοπροαίρετη άγνοια και στην ακούσια απόσταση από την καθημερινότητα. Πράγματα …αναπόφευκτα. Ακόμα και η Αντουανέτα ήταν καλοπροαίρετη όταν αναφερόταν στο παντεσπάνι (pain d΄Espagne).

Εμείς του …80 οι εκδρομείς

Εμείς του …80 οι εκδρομείς. Η ενδιάμεση γενιά. Δεν προλάβαμε να διεκδικήσουμε πολεμικές και εμφυλιοπολεμικές δάφνες. Στο πολυτεχνείο…. ήμασταν …στο προαύλιο. Στο Ζυγό στην Κυδαθηναίων τραγουδήσαμε με τον Χατζή, Στη Λήδα με τον Ξυλούρη, στο Κύτταρο με τον Σαββόπουλο, και πιο πέρα με τον Τουρνά τα αστρόνειρα . Προλάβαμε την Παξινού στο Σινεάκ, Λόρκα «με ματωμένο γάμο», Σιν Ο Κειζι «η ΗΡΑ και το Παγώνι», Στο Εθνικό την τρικυμία του Σαίξπηρ,και τον Αλχημιστή του Μπεν Τζόνσον, στη Λυρική τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο του Καλομοίρη. Δεν τη θέλαμε τη χούντα και ήμασταν εκεί. Στις συνελεύσεις της Νομικής με Σταματάκη και Αγάπη. Αργότερα ο Στέφανος γοητευμένος από τα λαμπερά μάτια της Καθυ, γύρω από το τραπέζι των αποφάσεων στο πρόστυλο του κτιρίου Αβέρωφ. Εκεί ο Νταλάρας με το πέτσινο σακάκι στυλ άγγελοι της κολάσεως.

Οι απόφοιτοι της Δικτατορίας «ανέχτηκαν» την μεταπολίτευση και οραματίστηκαν τον σοσιαλισμό. Ο διάλογος μέχρι το 80 στο ΕΜΠ ήταν επαναστατικός. Θολός και ασαφής. Σαν να περίμεναν τον σοσιαλισμό να στρίψει από τη γωνία και να εμφανιστεί σαν τη λευτεριά που νάτη πετιέται ..νάτη. Εμείς του …80 οι εκδρομείς. Φεστιβάλ ΚΝΕ Οδηγητή πρώτοι στα μαθήματα –πρώτοι στον αγώνα. Ήρθε το ΠΑΣΟΚ. Σειρά 81Δ έγκλειστοι στο στρατόπεδο. Όλοι με την αλλαγή. Μια μπαφιασμένη κοινωνία ανοίγει τις πόρτες στη γενιά του πολυτεχνείου. Όλοι στο Δημόσιο. Έτσι κι’ αλλιώς έρχεται ο σοσιαλισμός. Ακόμα και καφέ θα πουλούσε το κράτος.

Να κυκλοφορήσει το χρήμα! Χιλιάδες μελέτες κυκλοφόρησαν στην αγορά, η τότε πολιτική ήθελε πολλούς ευχαριστημένους. Όσο πιο άσχετος ήσουν τόσο ευκολότερα έπαιρνες μελέτη. Δε βαριέσαι.. χρυσή εποχή για «δεύτερο χέρι». Υπεργολάβοι μελετών του δημοσίου. Στηρίξαμε τους ίδιους καρχαρίες. Αυτοί που μετά το «μεγάλο πόλεμο» πουλούσαν τον αυτοσχεδιασμό και την «πείρα» για επιστήμη. Τώρα γέροντες.. περίπου σεβάσμιοι, προσπαθούν να εγκαταστήσουν στη θέση τους παιδιά και εγγόνια. Οι 70άρηδες εναντίον 50άρηδων με όπλο τους τριαντάρηδες. Άργησαν να κάνουν παιδιά. Γέμισε ο χώρος με την τρίτη γενιά. Στα συμβούλια στη διοικούσα παντού, τόπο τα νιάτα. ‘Άλλοθι ανανέωσης. Πλήρης αποδοχή του συστήματος. Μη κολυμπάς σαν το Σολωμό όχι τον ποιητή .. το ψάρι. Θα κουραστείς και θα πνιγείς. Τι σημασία έχει αν θα πνιγείς αργά ή γρήγορα. Στο τέλος το αθάνατο σύστημα θα σε πνίξει.

Είναι τόσο σαφή τα πράγματα; Βεβαίως και όχι. Ηλικιακά είναι οπωσδήποτε συγκεχυμένα. Οι νοοτροπίες όμως είναι ξεκάθαρες. Η ενδιάμεση γενιά κράτησε σταθερή κριτική στάση στην εικοσαετία, είναι άπαυτους εκείνοι, που σ΄όλους τους χώρους επιθύμησαν την αξιοπρέπεια, την κοινωνική και επιστημονική σοβαρότητα. Είναι άπαυτους εκείνοι που έδωσαν λύσεις στα δύσκολα. Τέλος είναι αυτοί που όταν περικυκλώνονται από το σύστημα, δεν κοιμούνται την παραμονή προκειμένου να δώσουν το υποχρεωτικό «φιλοδώρημα» την επομένη. Μ’ άλλα λόγια είναι οι απροσάρμοστοι γι’αυτούς και οι καλύτεροι για μας.

Νέος εμφύλιος ξεκινά. Τον προαναγγέλλω στους παλιούς γηραιούς συνεργάτες μου και γλεντώ την ανησυχία τους. Εμείς σας κάναμε πλούσιους και τώρα θέλετε να εξασφαλίσουμε και τα παιδιά σας τα οποία σεις οι ίδιοι καταστρέψατε. Παραλογισμός. Εκεί που η πολιτική αδρανεί ή αδυνατεί, αναλαμβάνει η θεωρία της εξέλιξης. Πού να καταλάβετε από γενετική. Η κοινωνία κάνει τη δική της επιλογή. Παλιότερα ελπίζαμε και στο Θεό της Ελλάδας. Διαλέγετε και παίρνετε.

ΠΕΧΩΔΕ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Τη δεκαετία του 70 το περιβάλλον δεν ήταν στη μόδα. Η “οικολογία”-παράρτημα της Βιολογίας- ήταν σπουδή της «πλάκας». Το ανερχόμενο σοσιαλιστικό κόμμα έπαιζε με την προστασία του περιβάλλοντος όπως απεδείχθη για εντυπωσιασμό. Άλλοτε ψέλλιζε και άλλοτε κραύγαζε για το πρόγραμμα 100 ημερών που θα απομάκρυνε το «νέφος των Αθηνών». Κάτι θα είχαν ακούσει για το SMOG του Λονδίνου και υποτίθεται έφερναν τη γνώση και τη φροντίδα για το περιβάλλον σαν αντίπαλο δέος στην “δεξιά” δυσκαμψία και αγραμματοσύνη.

Τότε το Υπουργείο Δημοσίων έργων ήταν ένα κεντρικό σεβαστό υπουργείο που έχτιζε δρόμους γεφύρια αεροδρόμια και ότι άλλο χρειάζεται ένα κράτος για να πορεύεται αξιοπρεπώς στη σύγχρονη κοινωνία. Κάπου στα τέλη της Δικτατορίας συνέπεσε η ρομαντική διεθνής στροφή στη προστασία των μνημείων και των διατηρητέων συνόλων που μέχρι τότε ήταν μάλλον εγκυκλοπαιδικές γνώσεις για κουλτουριάρηδες. Η πολιτική της προστασίας των μνημείων συνοδεύτηκε διεθνώς με τεράστιες επενδύσεις στη διατήρηση και ανάδειξη των ιστορικών διατηρητέων μνημείων και με ότι οικονομικό όφελος – απόσβεση συνεπάγεται από τον μαζικό τουρισμό και το εμπόριο. Το επόμενο βήμα ήταν η γενίκευση της «προστασίας» με αποκορύφωμα την αειφόρο αντίληψη σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.

Το «περιβάλλον» ως σύνθημα έκτοτε, έγινε το απαραίτητο συμπλήρωμα για κάθε αξιοπρεπή δημόσια παρουσία και εμφάνιση. Από κοινοτάρχη και βιομήχανο, μέχρι υπουργό και αρχηγό κράτους. Έγινε το αλατοπίπερο της πολιτικής και της κοινωνικής ζωής. Ποτέ όμως δεν έγινε τροφή. Έγινε στολίδι, αλλά ποτέ υποδομή και ουσία της πολιτικής. Αποκορύφωμα της ανώριμης αυτής αντιμετώπισης είναι ότι το σχετικό υπουργείο παρά την πρόταξη της ονομασίας ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ουδέποτε κατάφερε να εμπνεύσει νοοτροπία περιβαλλοντικού σχεδιασμού στη λειτουργία του κράτους.

Το ΠΕΧΩΔΕ κατασκευάζει μεγάλα έργα και δεν πολυενδιαφέρεται για οικολογίες και διάφορα άλλα περίεργα που συνήθως σταματούν ή καθυστερούν τις εργολαβίες. Έτσι τα περιβαλλοντικά πάρκα, οι περιοχές ΝΑΤURΑ και τα συμπαρομαρτούντα, αντιμετωπίζονται σαν μια ακόμα έγκριση στη διαδικασία παραγωγής των έργων και των λεγόμενων απορροφήσεων. Μοιραία, η περιβαλλοντική αντίληψη διαρρέει προς άλλους φορείς και υπουργεία που οικειοποιούνται το περιβαλλοντικό ενδιαφέρον χωρίς όμως το απαραίτητο υπόβαθρο για σχεδιασμό και παραγωγή αειφόρου ανάπτυξης και καλλιέργεια αντίστοιχης νοοτροπίας.

Η αειφορία έχει απλά ταυτιστεί με το όχι. ‘Όποιος αναφερθεί στο περιβάλλον και στη συνέχεια αντιταχθεί στην οποιαδήποτε δημιουργική ή όχι επένδυση θεωρεί ότι είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητος και επιστημονικά επαρκής. Αυτή η κοινωνικοπολιτική ανταπόκριση ενισχύεται από το γεγονός ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ διοικείται αποκλειστικά από πολιτικούς μηχανικούς. (κκ.Σουφλιάς, Ξανθόπουλος,Καλογιάννης, Κατσιγιάννης, Τρυφωνίδης, Μπαλτάς, Κουλουμπής, ).

Ανεξάρτητα από την παιδεία και την αυτογνωσία που μπορεί να εξαιρεί ατομικά κάποιον από τους υπουργούς περιβάλλοντος,- ή και όλους-, από την βαρβαρότητα της αναπτυξιακής διαδικασίας( βλ ομιλία Σουφλιά στις προγραμματκές δηλώσεις 2007) η μαζική παρουσία των Πολιτικών Μηχανικών στην ηγεσία του ΠΕΧΩΔΕ δημιουργεί την εντύπωση ενός κοινωνικού αποκλεισμού των αρχιτεκτόνων που ιστορικά είναι οι δημιουργοί του έντεχνου, του ευαίσθητου, και του περιβαλλοντικά ορθού.

Αρχιτέκτονες και Πολιτικοί Μηχανικοί

Οι σπουδές και το επάγγελμα του αρχιτέκτονα, διακρίνονται από πάθος και αγάπη για την τέχνη και την επιστήμη. Σε κάθε ανεπτυγμένη κοινωνία αρχιτέκτονες καλούνται να σχεδιάσουν, για να βελτιώσουν τη ζωή στο σπίτι και τη πόλη και, να αποτυπώσουν στο ανθρωπογενές περιβάλλον την αξία και την ποιότητα της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν. Σε ενδιάμεσα στάδια εξέλιξης, που οι κοινωνίες δεν έχουν την πολυτέλεια να αναζητούν το έντεχνο, άλλες ομάδες ειδικών αναλαμβάνουν την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών, ούτως ώστε οι άνθρωποι να επιβιώσουν κατ αρχήν και στη συνέχεια να αναζητήσουν το περιττό – ωραίο.

Οι μηχανικοί του στρατού στην αρχή και οι μηχανικοί –πολίτες αργότερα, ανέλαβαν να χτίσουν, να ανοίξουν δρόμους, να στήσουν γεφύρια και αναχώματα. Οι πολίτες μηχανικοί ή “πολιτικοί μηχανικοί” όπως επεκράτησε να λέγονται, κυριάρχησαν και κυριαρχούν στην διαμόρφωση του ελληνικού τοπίου στις προηγούμενες δεκαετίες. Πρώτη προτεραιότητα ήταν το σπίτι να είναι στερεό και δευτερευόντως να είναι ωραίο.

Οι πολιτικοί μηχανικοί πωλούσαν στους πελάτες κατά κύριο λόγο ασφάλεια, παράλληλα όμως πωλούσαν και πωλούν σιωπηρώς εκ των ενόντων Αρχιτεκτονική. Στο μάρκετινγκ της επιβίωσης οι αρχιτέκτονες χαρακτηριζόντουσαν από τους πολιτικούς μηχανικούς περίεργοι και δυσνόητοι τύποι.

Οι καθ’ όλα άξιοι για την στερεότητα και την ασφάλεια των πάσης φύσεως κατασκευών πολιτικοί Μηχανικοί, επεκτάθηκαν και σε άλλα αντικείμενα. Οργάνωσης, υδραυλικής, συγκοινωνιολογίας και οδοποιίας. Πάντα όμως μονοδιάστατα και με ακαδημαϊκό υπόβαθρο την εμβάθυνση και την ακρίβεια στους υπολογισμούς και το σχεδιασμό.

Έτσι μονοδιάστατα και συντεχνιακά οργανώθηκαν και σε ομαδικούς σχηματισμούς απαραίτητους στην σύγχρονη κοινωνική οργάνωση. Ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζει ο απλός κόσμος ότι η οικοδομική η κτιριολογία η μορφολογία και τέλος η αρχιτεκτονική σύνθεση δεν αποτελούν αντικείμενο σπουδών για πολιτικούς μηχανικούς. Όσα δε υποτυπωδώς διδάσκονται, αντιμετωπίζονται απ’ αυτούς ως δευτερεύοντα αντικείμενα για να μην πω και με κάποια ….ευθυμία.

Με φόντο αυτή την πραγματικότητα, ενός δηλαδή ενδιάμεσου μεταπολεμικού σταδίου ανάπτυξης οργανώθηκε το ΤΕΕ. Ήταν και είναι ο τεχνικός σύμβουλος του κράτους με κυρίαρχη την νοοτροπία των πάλαι Πολιτικών Μηχανικών.

Σκληρή και δύσκαμπτη είναι η μακροχρόνια ανεξέλικτη πορεία του ΤΕΕ όσον αφορά την εκπροσώπηση των Αρχιτεκτόνων. Αισθάνομαι σαν πως αρχιτεκτονική και αρχιτέκτονες αντιμετωπίζονται σαν κουρτίνες και χαλιά που πολλοί τα θεωρούν ακόμη δευτερεύοντα και περιττά.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι σχολές των «σκέτων» πολιτικών μηχανικών ολοένα και λιγοστεύουν. Οι σπουδές μετακινούνται προς τους μηχανολόγους. Πιο πολλά μαθηματικά, “έξυπνα” σπίτια, νέα υλικά, διαχείριση ενέργειας και αξιοποίηση των υπολογιστών. Μηχανικοί άλλης νοοτροπίας, υπολογιστές και Μαθηματικά business και Sustainability. Είναι η εμφανής νέα κατεύθυνση για τα νέα φωτισμένα μυαλά. Προκύπτει το ερώτημα τι θέση καταλαμβάνουν στη νέα πραγματικότητα οι Αρχιτέκτονες. Μα η αρχιτεκτονική ως κορυφαία ανεικονική τέχνη θα συνεχίσει την οραματική διαδρομή όπως άλλωστε και η φιλοσοφία. Θα αποτυπώνει μέσω της ανώνυμης ή της επώνυμης δημιουργίας το μέτρο της κοινωνικής πραγματικότητας δηλαδή την ανθρώπινη διαδρομή σε διάφορες κλίμακες.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ

Σαν Αρχιτέκτονας πρώτης γενιάς, με είκοσι πέντε χρόνια «ελεύθερο επάγγελμα» πίσω μου, διατηρώ μια αφελή αλλά ταυτόχρονα έμμονη αντίληψη για το ρόλο του κλάδου των αρχιτεκτόνων. Θεωρώ ότι από το 1937 που ιδρύθηκε το ΤΕΕ σαν τεχνικός σύμβουλος του κράτους, οι αρχιτέκτονες συμμετέχουν μεν σε διάφορα συλλογικά όργανα, πλην όμως με ασαφή όρια και πολύ περιορισμένο ρόλο. Θεωρώ επίσης ότι ο σύλλογος των Αρχιτεκτόνων είναι μεν ευέλικτος χώρος που όμως τελεί σε καταναγκαστική υποτονική δημόσια παρουσία. Αυτό δεν είναι αποκλειστική ευθύνη άλλων αλλά και ημών των αρχιτεκτόνων. Το σύστημα των εκπροσωπήσεων και των μηχανισμών ανάδειξης είναι τέτοιο, που περιορίζει τις ευκαιρίες προβολής και δράσης στο δημόσιο βίο, ενώ το επάγγελμα του αρχιτέκτονα είναι κατ’ εξοχήν επικοινωνιακό. Συνεπώς και εκ της φύσης του πολιτικό.

Οι Αρχιτέκτονες πρέπει να αφεθούν και να κληθούν να δράσουν δημιουργικά, επικοινωνιακά και εν τέλει διδακτικά, με σημαντικό ρόλο στην εικόνα του τόπου, στη δημόσια εικόνα του κράτους, στο τουριστικό γίγνεσθαι, στην προστασία και προβολή των μνημείων, στην προστασία του τοπίου και του περιβάλλοντος και τέλος στην σχεδίαση οργάνωση και πραγματοποίηση μιας βελτιωμένης καθημερινότητας. Οφείλουν να αντιδικούν με τις αναποτελεσματικές ισορροπίες και να προωθούν τους αποδοτικούς διαύλους μιας νέας «ευρωπαϊκής» πραγματικότητας που έχουν κατά πλειοψηφία έστω και κριτικά αποδεχθεί. Αν μη τι άλλο τα παραπάνω είναι το αντικείμενο των σπουδών αλλά και της καθημερινής πρακτικής άσκησης του επαγγέλματος.

Στη Βαρκελώνη το 1998 εκπροσώπησα για πρώτη φορά το ΤΕΕ στη γενική συνέλευση των Ευρωπαίων αρχιτεκτόνων. Ήταν η έναρξη μιας διδακτικής για μένα περιόδου που με βοήθησε να αντιληφθώ στη πράξη την σημασία των εκπροσωπήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Εκτός από την ουσία των λεγομένων στις συναντήσεις είχα την ευκαιρία να εμπεδώσω και να αποδεχτώ την απαραίτητη γραφειοκρατία ώστε να λειτουργεί η ενωμένη Ευρώπη, αλλά και να παρακολουθήσω το πώς εκπαιδεύονται οι πολυάριθμοι εκπρόσωποι των κρατών στην διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Παρ’ όλο που το ελληνικό ταμπεραμέντο δεν συνάδει με την λεπτομερή και μονότονη ανάλυση και επανάληψη, διατύπωση και αναδιατύπωση κειμένων και οδηγιών, είμαστε αναγκασμένοι να προσαρμοστούμε στον νέο σχολαστικισμό που συμπορεύεται με την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Οι Καταλανοί αρχιτέκτονες, στεγάζονται σε ένα προβεβλημένο κτίριο στη καρδιά της πόλης διπλα στον Καθεδρικό ναό, με ρόλο συμβολικό και ουσιαστικό στην πόλη θέαμα, που συμπληρώνει σημαντικό μέρος του εισοδήματός της από τον τουρισμό που αναζητεί την αρχιτεκτονική σαν αξιοθέατο.

Παρακολουθώ με συγκίνηση τις δημιουργικές αναζητήσεις των νεώτερων αρχιτεκτόνων. Έχουν πάθος, έμπνευση, και καλλιτεχνική αυτοτέλεια. Εκφράζουν την εποχή μας. Παράγουν λύσεις, παράγουν θέαμα, αλλά και βιώματα. Αποτυπώνουν την εποχή που δημόσια θρηνεί και προβάλλει ευαισθησίες, ιδιωτικά όμως απολαμβάνει την καταναλωτική υπέρβαση του μέτρου.

Πρέπει να συμφιλιωθούμε με τη δημιουργικότητά μας σαν λαός σαν κλάδος αλλά πρωτίστως σαν διοίκηση. Πρέπει να ξεκινήσουμε με ένα κτίριο. Ας μην είναι μόνο των Αρχιτεκτόνων. Το ΤΕΕ τόσα χρόνια δεν το κατάφερε. Είναι ντροπή να χτίζουμε και να σχεδιάζουμε ότι υπάρχει γύρω μας και οι Έλληνες Αρχιτέκτονες και μηχανικοί να είναι ουσιαστικά ‘άστεγοι και να περιφέρονται από ξενοδοχείο σε ξενοδοχείο, προκειμένου να βρεθούν και να συνεδριάσουν. Ζηλεύω το μέγαρο της Μουσικής τέχνης. Ονειρεύομαι ένα αντίστοιχο κτίριο ζωντανό λειτουργικό ίσως πιο συμβολικό για τους Έλληνες αρχιτέκτονες και μηχανικούς. Πρέπει κάποτε να το κτίσουμε.

Η ΕΠΑΝΙΔΡΥΣΗ

Στροφή επί τόπου… επανίδρυση



Ο Αρχιτέκτονας σχεδιάζει και χτίζει για να στεγάσει κατ’ αρχήν ανθρώπινες ανάγκες. Η κοινωνία πολλές φορές του επιφυλάσσει την ευκαιρία να σχεδιάσει και να προβάλει τα πάθη, τις φιλοδοξίες και πολλές φορές και την ματαιοδοξία της ανθρώπινης διαδρομής. Η κατεδάφιση είναι κομμάτι της ιστορίας της αρχιτεκτονικής. Πολλές φορές ο αρχιτέκτονας κατεδαφίζει πριν χτίσει, διεκδικώντας το δικαίωμα του «Αμες δε γ' εσομεθα πολλω καρονες». Το παρόν διεκδικεί το δικαίωμα να εκφράζεται.

Ομολογώ την συναισθηματική σχέση μου με την ανοικοδόμηση. Η ανάγκη της δημιουργίας για έναν αρχιτέκτονα είναι αντικείμενο έρευνας για ψυχολόγους και ίσως ψυχιάτρους. Η ανάγκη για χτισμένο έργο με διακατέχει σαν έξη, σαν πάθος, σαν χόμπι και σαν κύριο επάγγελμα. Στον αντίποδα του αρχιτέκτονα είναι ο Αρχαιολόγος. Λατρεύει ότι έκαναν οι πρόγονοι. Θεωρεί κατ’ επάγγελμα και πίστη ότι ο ζωντανός αρχιτέκτονας είναι κατάρα για τον πολιτισμό και την ανθρωπότητα.

Την τελευταία φορά που συνέβαλλα στην ανοικοδόμηση με προηγηθείσα κατεδάφιση, εξαφάνισα -το 2004- ένα μονώροφο σπίτι στην Εκάλη, για να το αντικαταστήσω με υπερπολυτελείς, ογκώδεις μεζονέτες προκειμένου να στεγαστούν τα όνειρα ευκατάστατων οικογενειών. Είναι φιλολογικά συζητήσιμο το θέμα. Η ομορφιά του μονόχωρου εξοχικού της Εκάλης του ‘30 σε σχέση με το ακραίο δημιούργημα του σήμερα. Στο χρηματιστήριο της Αττικής κτηματαγοράς κέρδισαν οι μεζονέτες. Η σχετική άδεια που πήρα από την αρμόδια πολεοδομία, προαπαιτούσε διάφορα δικαιολογητικά. Σχέδια, φωτογραφίες και μια τεχνική έκθεση.

Σήμερα, δύο χρόνια μετά, για να συνεχίσω το δημιουργικό ή κατ΄άλλους το καταστροφικό έργο του Αρχιτέκτονα, προκειμένου να κατεδαφίσω ένα σπίτι στο Καλαμάκι (Δωμάτιο – κουζίνα και λουτροκαμπινέ!!) και να ανεγείρω ένα πενταόροφο κτίριο γραφείων καταστημάτων, οφείλω να υποβάλλω πέραν των συνήθων δικαιολογητικών της πολεοδομίας, μια πλήρη τεκμηρίωση του εγκλήματος στην εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ.

Ήτοι: αίτηση του ιδιοκτήτη, συμβόλαιο ιδιοκτησίας, υπεύθυνες δηλώσεις μηχανικού και ιδιοκτήτη περί του έτους ανέγερσης και ότι στο άμεσο περιβάλλον δεν υπάρχουν άλλα αξιόλογα κτίσματα, λεπτομερείς φωτογραφίες εσωτερικά και εξωτερικά του κτίσματος, οι θέσεις και ο χρόνος λήψης των οποίων θα πρέπει να σημειώνονται στο τοπογραφικό διάγραμμα του οικοπέδου. Τέλος απαιτείται και τοπογραφικό της ευρύτερης περιοχής με σημειωμένους τους αριθμούς ορόφων των γύρω κτισμάτων.

Η επανίδρυση, σκέφτηκα, και η απλοποίηση των διαδικασιών. Μεγαλείο. Το επόμενο βήμα είναι να ζητούνται τα παραπάνω και μηχανογραφημένα. Τότε θα έχει συντελεστεί και η μηχανοργάνωση.

Μελαγχολία και πίκρα. Ελπίζω να ζήσω και να δώ κάποτε το μητρώο των τεκμηριωμένων μνημείων. Θα ήθελα το υπουργείο πολιτισμού να σχεδιάζει πολιτική προστασίας και ανάδειξης μνημείων και διατηρητέων συνόλων. Ξενύχτισα και μόχθησα γι΄αυτά. Κατάθλιψη. Επικοινώνησα με την υπηρεσία και μίλησα με μια νέα συμβασιούχο συνάδελφο Αρχιτέκτονα. Δεν γνώριζε την εγκύκλιο της σωτηρίας που υπαγορεύει τα παραπάνω ευφυή. Οι υπόλοιποι συνάδελφοι έλλειπαν 10:30 το πρωί. Καλά έκαναν. Σ’ αυτό τον τόπο είμαστε καταδικασμένοι; Θεωρούσα τον Χρήστο Γιανναρά υπερβολικό και πεσιμιστή. Άστο… ας μην το επανιδρύσουμε άλλο, μπορεί στο τέλος να ψοφήσει.